Hisse senedi işlemleri yaparken teknik analizden yararlanmak, piyasadaki değişimleri tespit etmenize yardımcı olabilir. Teknik analiziniz kapsamında grafik formasyonları kullanabilirsiniz. Bu formasyonlar fiyat grafiklerinde görünür ve piyasanın muhtemel hareket yönünü, ayrıca nereden işleme girip çıkabileceğinizi gösterir.
Bu makalede, grafik formasyonlarının tam olarak ne olduğunu ve nasıl kullanabileceğini ve yanı sıra işlemlerinizde size yardımcı olacak en önemli 15 hisse senedi grafiği formasyonunu öğreneceksiniz.
Grafik formasyonu nedir?
Grafik formasyonları, fiyat dalgalanmalarının grafik üzerinde trend çizgileri ve eğrilerle gösterildiği görsel temsillerdir. Elbette piyasada gerçekleşen her yükseliş ve düşüş bir formasyonun parçası değildir. Ancak fiyat, daha önce belirli bir piyasa olayı öncesinde gözlemlenen bir şekilde hareket ediyorsa, bu yeni oluşumun aynı olayla sonuçlanma olasılığı oldukça yüksektir.
Grafik formasyonları nasıl çalışır?
Piyasa, doğası gereği döngüseldir ve grafik formasyonları, bir trendin gelecekteki yönünü tahmin etmek için popüler bir yöntem haline gelmiştir. Hisse senedi grafiği formasyonları, teknik analizin bir parçasıdır ve yatırımcıların davranışlarının zamanla kendini tekrar etme eğiliminde olduğu düşüncesine dayanır.
Hisse senedi fiyatları kendi başına hareket etmez. Aksine, kendilerinden önceki yatırımcılarla benzer duygu ve hırslarla hareket eden gerçek insanların aldığı kararların bir yansımasıdırlar. Hisse senedi grafikleri, bu duyguları temsil eder ve hem iyimserliği hem de kötümserliği gösterir. Eğer fiyatlar belirgin bir şekilde tanıdık bir formasyon oluşturuyorsa, bu, trader'ların kendilerinden önceki trader'larla aynı işlem kararlarını verebilecekleri anlamına gelir.
Grafik formasyonlarını neden analiz etmelisiniz?
Formasyonlar fiyat hareketinin yönünün tahmin edilmesi bakımından %100 güvenilir olmasa da çeşitli şekillerde kullanılabilir. Grafikler, piyasadaki arz ve talep değişimini, yani trader'ların bir hisse senedini satmaktansa satın alma veya tam tersi eğilimde oldukları dönemleri temsil eder.
Piyasa belirli bir formasyonda hareket ettiğinde, bunu tahmin etmek daha kolay hale gelir. Bir trader, tek bir grafik formasyonundan destek ve direnç seviyeleri, kırılma noktaları, giriş stopları, potansiyel geri çekilmeler vb. unsurları tepit edebilir. Dolayısıyla, trend beklediğinizden farklı bir yöne gitse bile, işlemlerinizi kayıplardan korumak için bol miktarda bilgiye sahip olursunuz.
Grafik formasyonu çeşitleri
Pek çok farklı grafik formasyonu mevcut olmakla birlikte bunları genel olarak üç gruba ayırabiliriz:
Devamlılık formasyonları. Devam formasyonları, mevcut trendin formasyon tamamlandıktan sonra da devam edeceğini gösterir. Bu formasyonlar, genellikle hisse senedi grafiklerinde kısa vadeli bir konsolidasyon dönemi olarak görünür. Trendde geçici bir kesintiye işaret ederler, ancak genellikle fiyat hareketinin yönünün tersine dönmesine yol açmazlar.
Yön değiştirme formasyonları. Yön değiştirme formasyonları, mevcut trendin sona ermekte olduğunu ve fiyat hareketinin yönünün muhtemelen tersine döneceğini gösterir.
İkili formasyonlar. İkili formasyonlar, piyasada kayda değer bir kararsızlık olduğunu gösterir, bu nedenle fiyat her iki yönde de hareket edebilir. Bu formasyonlar her iki yönde de işlem yapmak için kullanılabilir, bu nedenle trader'lar formasyonun kırılmasını beklemeli ve kazanan tarafa katılmalıdır.
En önemli grafik çeşitleri
İşlem yaparken kullanabileceğiniz birçok grafik türü vardır, ancak en önemlileri çizgi grafikler, çubuk grafikler ve mum çubuğu grafikleridir.
Çizgi grafikler, her kapanış fiyatı arasına bir çizgi çizmek suretiyle, piyasa fiyatının belirli bir zaman aralığındaki genel hareketini gösterir. Kapanış fiyatlarındaki ve mevcut trendlerdeki değişiklikleri gösterirler ve trader'ların fiyat dalgalanmalarıyla ilgili büyük resmi görmelerine yardımcı olurlar.
Çubuk grafikler, açılış ve kapanış fiyatlarının yanı sıra en yüksek ve en düşük fiyatları analiz etmek için kullanılır. Her çubuk, en düşük işlem fiyatını (çubuğun en altı), ödenen en yüksek fiyatı (çubuğun en üstü), işlem aralığını (çubuğun gövdesi), açılış fiyatını (soldaki yatay çizgi) ve kapanış fiyatını (sağdaki yatay çizgi) gösterir. Trader'lar, çubuğun uzunluğuna bağlı olarak piyasanın dalgalı mı yoksa istikrarlı mı olduğunu görebilir.
Mum çubuğu grafikleri, genellikle çubuk grafiklerin varyasyonları olarak adlandırılır. Mum çubuğu grafikleri, çubuk grafiklerle hemen hemen aynı bilgileri gösterse de, bunların okunması çok daha kolaydır.
İki grafik türü arasındaki temel fark, mum çubuğunun gövdesinin açılış ve kapanış fiyatları arasındaki aralığı göstermesidir. Mum çubuklarının farklı renkleri de olabilir: Para birimi açılış fiyatından daha düşük bir seviyede kapandıysa, mum çubuğunun gövdesi kırmızı olur, yeşil renk ise kapanış fiyatının açılış fiyatından yüksek olduğunu gösterir.
Bu görselleştirme, trader'ların mevcut piyasaya alıcıların mı yoksa satıcıların mı hakim olduğunu görmelerine ve mevcut trendleri belirlemelerine yardımcı olur. Bu makalede, mum çubuğu grafiği formasyonlarını ele alacağız.
Bilmeniz gereken 15 hisse senedi grafiği formasyonu
Yükselen üçgen
İnceleyeceğimiz ilk formasyon modeli, yükselen üçgendir. Bu formasyon, fiyat daralan bir aralıkta gidip gelmeye başladığında oluşan yukarı yönlü bir devam formasyonudur. Yükselen bir üçgenin üst (direnç) çizgisi yataydır, dipler ise direnç çizgisine doğru tırmanan alt (destek) çizgiyi oluşturur. Fiyat sonunda direnç çizgisini kırarak formasyonu teyit edene ve yükselişini sürdürene kadar yukarı yönlü hareketine devam eder.
Alçalan üçgen
Yükselen üçgenin tam tersi olan alçalan üçgen, hisse senedinin fiyatı, aşağı doğru eğimli bir direnç çizgisi ile yatay bir destek çizgisi arasında hareket etmeye başladığında ortaya çıkan, aşağı yönlü bir devam formasyonudur. Direnç ve destek çizgileri birleştiğinde bir kırılma meydana gelir, fiyat daha da düşer ve düşüş trendine devam eder.
Simetrik üçgen
Üçgen grafik formasyonlarının sonuncusu, yükselen bir destek çizgisi ve alçalan bir direnç çizgisinden oluşan simetrik üçgendir. Fiyat, sürekli daralan bir aralıkta, çizgiler birbirini kesene kadar her iki çizgiden de sıçrar. Hem alıcılar hem de satıcılar piyasa üzerinde eşit etkiye sahip olduklarından fiyatın kırılmadan sonra hangi yöne gideceğini öngörmek imkansızdır. Bu nedenle, simetrik üçgen ikili bir bir formasyon olarak kabul edilir. Trader'ların çizgilerin üstüne ve altına iki stop giriş emri yerleştirmeleri tavsiye edilir.
Bayrak
Bayrak formasyonu, genellikle düşük riskli yatırımlar ve hızlı kâr ile ilişkilendirilir. Güçlü bir trendin ortasında oluşabilen bir devam formasyonudur. Trend kısa bir konsolidasyon dönemine girdiğinde oluşur ve bu hem yükseliş hem de düşüş yönlü olabilir. Bu formasyonda fiyat, "bayrak direği" olarak adlandırılan ani, neredeyse dikey bir yükselme veya düşüşün ardından dalgalanmaya başlar ve hafif eğimli bir dikdörtgeni andıran dar bir aralıkta önceki hareketini takip eder. Kısa bir süre sonra, fiyat, çizgilerden birini kırar ve hızla ivme kazanarak önceki yönde harekete devam eder.
Flama
Flama formasyonu, bir devam formasyonu olması bakımından bayrak formasyonuna veya simetrik bir üçgene çok benzer, ancak her ikisinden de oldukça farklıdır. Bu formasyon da, bayrak formasyonu gibi, fiyatın bir yönde ani bir hareket (yani bir bayrak direği) gerçekleştirdikten sonra bir konsolidasyon dönemine girmesiyle oluşur. Bununla birlikte, flamanın gövdesi, paralel iki çizgiden değil, birbirine yaklaşan iki çizgiden oluşur ve bu da simetrik bir üçgen gibi görünmesini sağlar. Ancak, üçgen formasyonu istikrarsız piyasalarda ortaya çıktığından, öncesinde bir bayrak direği olmaz. Flama formasyonu ise güçlü bir trend içinde oluşur. Çizgiler birleştikten sonra fiyat kırılmaya uğrar ve çoğu zaman ana trend yönünde hareket etmeye devam eder.
Çift tepe
Çift tepe, orta veya uzun vadeli bir aşağı yönlü dönüşten önce oluşan bir ayı formasyonudur. İki tepe ve bir dipten oluşur ve "M" harfine benzer. Fiyat, ayılardan kaynaklanan direnç nedeniyle istikrarlı bir artışın ardından geri çekildiğinde başlar. Daha sonra tekrar yükselir, ancak bir önceki en yüksek seviyeye ulaştığında tekrar aşağı iner. Fiyat boyun çizgisini geçtiğinde, formasyon doğrulanmış kabul edilir ve trend yükselişten düşüşe döner.
Çift dip
Çift dip, çift tepenin tam tersidir. Bir düşüş trendinden sonra meydana gelir ve genellikle bir yükseliş trendine dönüşün sinyalini verir. "W" harfine benzeyen çift dip formasyonunda, fiyat, uzun bir düşüşün ardından biraz yükselir, ardından tekrar düşüp destek çizgisinden seker ve boyun çizgisini kırıp yükselmeye başlar. Bu formasyon, trader'lar tarafından genellikle uzun vadeli boğa işlemlerine başlarken en iyi fırsatları belirlemek için kullanılır.
Üçlü dip
Üçlü dip, uzun bir düşüş trendinden sonra oluşan yukarı doğru bir yön değiştirme formasyonudur. Her biri aynı fiyat seviyesinde veya bu seviyenin yakınında bulunan, birbirini takip eden ancak aralıklı üç dipten oluşur. Üçlü dip, alıcıların çabalarına rağmen satıcıların pozisyonlarından kolayca vazgeçmeye istekli olmadıklarının sinyalini verir. Ancak, satıcılar üçüncü dipten sonra genellikle alıcı baskısına daha fazla dayanamaz ve fiyat, boyun çizgisini kırdıktan sonra yukarı doğru hareket etmeye başlar. Bu formasyon en nadir, ama aynı zamanda en güçlü ve en güvenilir formasyonlardan biridir. Dolayısıyla, grafik üzerinde bir üçlü dip formasyonu tespit ederseniz bundan en iyi şekilde yararlanmaya çalışın.
Takoz
Takoz formasyonu, fiyat, sürekli olarak daralan bir aralık oluşturan iki yakınsak trend çizgisi arasında hareket etmeye başladığında oluşur. Takoz, formasyonun çeşidine bağlı olarak yukarı yönlü veya aşağı yönlü olabilir.
Düşen takoz, yukarı yönlü bir formasyon olarak kabul edilir. Bir düşüş veya bir yükseliş trendinden sonra meydana gelebilir ve bir dönüş veya devam sinyali görevi görebilir. Düşen takoz, en üstte en geniş görünür ve fiyat aşağı doğru hareket ettikçe daralmaya devam eder. Satıcılardan gelen baskı azaldığında, alıcılar fiyat düşüşünü yavaşlatma şansı elde eder, bu da fiyatın direnç çizgisini aşarak yükseliş trendine devam etmesine yol açar.
Yükselen takoz, düşen takozun tam tersidir. Genellikle, formasyon oluşmadan önce piyasanın hangi yönde hareket ettiğine bağlı olarak, trendin devam edeceğine veya yön değiştireceğine işaret edebilen aşağı yönlü bir formasyondur. İki yakınsak trend çizgisinden oluşur ve konsolidasyon döneminde fiyat yukarı doğru hareket eder. Alıcılar sonunda zayıflar, bu sayede satıcılar destek çizgisini aşarak yeni (veya öncekiyle beraber devam eden) bir düşüş trendi oluşturur.
Baş ve omuzlar
Baş ve omuzlar formasyonu, genellikle bir yükseliş trendinin sonunda ve düşüş yönlü bir tersine dönüşten önce ortaya çıkar. Dıştaki ikisi ortadakinden daha küçük olan ve aşağı yukarı aynı seviyede uzanan üç salınmadan oluşur. Son aşağı salınım, trader'ların hisselerini satmaları için sinyal veren boyun çizgisini (formasyonun alt kısımlarını birleştiren çizgi) kırma eğilimindedir.
Ters baş ve omuzlar
Bu formasyon, bir öncekinin tam tersidir. Aşağı yönlü bir trend içinde oluşur ve bir yükseliş trendine dönüş sinyali verir. Ters baş ve omuzlarda üç oluk vardır ve en alçak olanı ortadakidir. Bu formasyon, baş ve omuzlara benzer şekilde işlem yapmayı gerektirir, ancak bir yükseliş trendinden önce geldiğinden, fiyat boyun çizgisini kırar kırmaz hisse senedi satın alınmalıdır.
Fincan ve kulp
Fincan ve kulp, yukarı yönlü bir formasyondur. Genellikle bir yükseliş trendi içinde oluşur ve trader'lar tarafından alım fırsatlarını yakalamak için kullanılır. Bu formasyon, "U" harfi şeklinde görünür ve fincan kulbuna benzeyen hafif bir düşüşle devam eder. Kulp bir bayrak veya flama formasyonuna benzer, ancak fiyat kısa sürede direnç çizgisini aşar ve yükseliş trendi hızla tekrar ivme kazanır.
Boşluk
Boşluklar, değişken piyasalarda oluşan bir grafikteki boş alanlardır. Piyasada olağanüstü bir alış veya satış ilgisi yaşandığında ortaya çıkarlar. Bu ilgi, hisse senedinin piyasa gece kapalıyken bile işlem görmesine neden olur. Sonuç olarak, hisse senedinin ertesi günkü açılış fiyatı, önceki günkü kapanış fiyatından çok farklıdır. Trader'lar, ertesi gün bir boşluk oluşacağı umuduyla hisse senedi alarak veya boşluk oluştuktan sonra hisselerini satarak bu durumu kazanca çevirmeye çalışır.
Çarp ve kaç
Çarp ve kaç, hem boğa hem de ayı piyasalarında meydana gelebilecek nadir görülen bir yön değiştirme formasyonudur. Fiyat, trend çizgisinden ana trend yönünde keskin bir dönüş yapıp ardından hareketin izini sürdüğünde ve nihayet önceki trend çizgisini geçerek yeni bir trend başlattığında meydana gelir. Bu formasyon genellikle daha geniş zaman aralıklarında gözlenir, ancak ara sıra gün içi grafiklerde bile görülebilir.
Fiyat kanalı
İkili bir formasyon olan fiyat kanalı, hem yükseliş hem de düşüş trendi içinde gerçekleşebilir. Fiyat kanalı, fiyat sınırlı bir aralıkta salınmaya başladığında oluşur. Salınmalar, birbirine paralel uzanan direnç ve destek hatlarından seker. Fiyat yukarı, aşağı veya yana doğru hareket edebilir.
Grafik formasyonları nasıl tespit edilir?
Hisse senedi grafik formasyonlarını belirlemenin en yaygın yollarından biri, bir trend çizgisi çizerek fiyatın yönünden sapıp sapmadığını izlemektir. Eğer fiyatın sınırlı bir aralıkta salındığını görürseniz, en yüksek ve en düşük seviyelere doğru grafik çizgileri çizmek, bir formasyonun oluşup oluşmadığını daha net görmenize yardımcı olabilir. İlk başta zor gibi görünse de pratik yaptıkça hisse senedi grafik formasyonlarını daha iyi tespit edebilirsiniz. İşlem platformunuz, yeni işlem fırsatlarını hızlı bir şekilde tespit etmenize yardımcı olabilecek çeşitli formasyon filtreleri de sunabilir.
Özet
Hisse senedi grafiği formasyonları, trader'lar tarafından onlarca yıldır kullanılmaktadır. Doğru bir şekilde tespit edilirlerse, farklı bir trendin başlangıcını teyit edebilir ve trader'ların yeni işlem fırsatlarını belirlemesine yardımcı olabilirler. Yukarıda bahsedilen 15 hisse senedi grafiği formasyonu, piyasanın nasıl çalıştığını daha iyi anlamanıza yardımcı olacak ve trend dönüşlerini ve fiyat hareketi yönündeki değişiklikleri doğru bir şekilde tahmin etmenize olanak sağlayacaktır.
